Κάρολος Λίνεους |
Περιοδικό FOCUS http://www.focusmag.gr/articles/view-article.rx?oid=384889 Σουηδός βοτανολόγος, γιατρός και ζωολόγος που έθεσε τις βάσεις για
το σύγχρονο σύστημα ταξινομίας και ονοματολογίας. Θεωρείται ακόμη ως ένας από
τους πατέρες της σύγχρονης οικολογίας. Ο Λίνεους γεννήθηκε στις Η πρώτη περίοδος στην Ουψάλα ήταν
οικονομικά δύσκολη, έως ότου κέντρισε την προσοχή του αναγωρισμένου επιστήμονα
Όλοφ Κέλσιου, θείου του αστρονόμου Άντερς Κέλσιου. Ο Κέλσιος εντυπωσιάστηκε από
τις γνώσεις του Λίνεους και τις βοτανολογικές συλλογές του και του προσέφερε
διατροφή και κατάλυμα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, άρχισε να
καταπιάνεται με μία εργασία που τελικά οδήγησε στην καθιέρωση του συστήματος
ταξινόμησης και ονοματολογίας. Αυτό προσέλκυσε το ενδιαφέρον του Όλοφ Ρούντμπεκ
του Νεώτερου, καθηγητή βοτανολογίας στο πανεπιστήμιο, ο οποίος διόρισε τον
Λίνεους ως αναπληρωτή καθηγητή. Το 1730, ο Λίνεους ξεκίνησε να δίνει διαλέξεις
στο πανεπιστήμιο. Το 1732, η Ακαδημία Επιστημών της
Ουψάλα χρηματοδότησε τον Λίνεους για μία αποστολή στη Λαπωνία, μία περιοχή
ουσιαστικά άγνωστη την εποχή εκείνη. Τα συμπεράσματα από την αποστολή
δημοσιεύθηκαν αρχικά ως Florula Lapponica και στη συνέχεια ως Flora Lapponica (1737). Το 1735, ο Λίνεους μετακόμισε στην
Ολλανδία. Στο Πανεπιστήμιο του Harderwijk απέκτησε το μοναδικό του πτυχίο
μέσα σε έξι μέρες! Το πτυχίο του στην Ιατρική συνίστατο από τρεις μέρες
εκτύπωσης των βοτανολογικών του σημειώσεων στα λατινικά. Συνάντησε τον
βοτανολόγο Γιαν Φρέντερικ Γκρονόβιους και του έδειξε ένα προσχέδιο του έργου του
στην ταξινομία, το Systema Naturae. Εκδόθηκε την ίδια χρονιά στην
Ολλανδία, ως ένα 11σέλιδο φυλλάδιο. Μετά από 12 μήνες παραμονής του στην
Ολλανδία, ο Λίνεους έφυγε για το Λονδίνο, το 1736, όπου επισκέφθηκε το
Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συνάντησε διακεκριμένους επιστήμονες, όπως τον
γιατρό Χανς Σλόαν, τον βοτανολόγο Φίλιπ Μίλερ και τον καθηγητή βοτανολογίας
Ντιλένιους. Το ταξίδι του διήρκεσε αρκετούς μήνες, μετά το οποίο επέστρεψε στο
Άμστερνταμ και συνέχισε την εκτύπωση του Genera Plantarum. Αφιέρωσε τo 1737 στη μελέτη του διάσημου
κήπου Heemstede που ανήκε στον Τζορτζ Κλίφορντ,
ένα πλούσιο τραπεζίτη από το Άμστερνταμ. Ο Κλίφορντ είχε πολλές επαγγελματικές
διασυνδέσεις με Ολλανδούς εμπόρους και συνέλεγε φυτά από όλο τον κόσμο. Ο
Λίνεους δημοσίευσε την περιγραφή του κήπου του Κλίφορντ με τον τίτλο Hortus Cliffortianus. Το 1738, πήγε στο Λέιντεν για
ένα χρόνο, κατά τη διάρκεια του οποίου τυπώθηκε το Classes Plantarum. Στη συνέχεια ταξίδεψε στο
Παρίσι, για να επιστρέψει τελικά στη Στοκχόλμη. Στη Σουηδία, άσκησε το επάγγελμα
της ιατρικής (ειδικεύθηκε στη θεραπεία της σύφιλης) και έδινε διαλέξεις στη
Στοκχόλμη πριν αναλάβει τη θέση του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα, το
1741. Στον βοτανολογικό κήπο του Πανεπιστημίου, τοποθέτησε τα φυτά σύμφωνα με το
σύστημα της ταξινόμησής του. Στη συνέχεια έκανε τρεις ακόμη αποστολές σε διάφορα
μέρη της Σουηδίας και ενέπνευσε μια γενιά φοιτητών. Ο Λίνεους συνέχισε να
διορθώνει το Systema Naturae, το οποίο μεγάλωσε και από ένα
λεπτό φυλλάδιο μετατράπηκε σε πολύτομο έργο, καθώς όλο και περισσότερα είδη
φυτών και ζώων τού αποστέλλονταν από κάθε γωνιά του πλανήτη.
Η υπερηφάνεια του για το έργο του
ήταν εμφανής. Θεωρούσε τον εαυτό του ως δεύτερο Αδάμ. Του άρεσε να λέει:
«Deus creavit, Linnaeus disposuit»», δηλαδή «Ο Θεός δημιούργησε, ο
Λίνεους οργάνωσε». Η αντίληψη που είχε για τον εαυτό του φαίνεται και από την
εικονογράφηση του εξωφύλλου του Systema Naturae, το οποίο απεικονίζει ένα άνδρα
να δίνει ονόματα βάσει του συστήματος του Λίνεους σε νέα πλάσματα καθώς
δημιουργούνται στον κήπο της Εδέμ. Το Σεπτέμβριο του 1739,
παντρεύτηκε τη Σάρα Ελίζαμπεθ Μορέα με την οποία απέκτησε επτά παιδιά. Την ίδια
χρονιά, ήταν ένας από τους ιδρυτές της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών
(Kungliga vetenskapsakademin). Το 1741, αναρριχήθηκε στην έδρα
ιατρικής στην Ουψάλα, όπου και μετακόμισε. Η θέση σύντομα άλλαξε με την έδρα
βοτανολογίας. Το 1743-44, ο Λίνεους σχεδίασε την
κλίμακα μέτρησης θερμοκρασίας που χρησιμοποιούμε σήμερα, αντιστρέφοντας την
επινόηση του Άντερς Κέλσιου (αρχικά το 100 ήταν το σημείο πήξης και το 0 το
σημείο βρασμού). Καθ? όλη τη δεκαετία του 1740, έκανε πολυάριθμα ταξίδια σε όλη
τη Σουηδία για να ταξινομήσει φυτά και ζώα. Οι αναφορές από κάθε ταξίδι
δημοσιεύονταν στα σουηδικά (και όχι στα λατινικά), ώστε να είναι ευπρόσιτες από
το ευρύ κοινό. Εκτός από το ότι περιέχουν πολλές σημαντικές πληροφορίες για την
καθημερινή ζωή εκείνης της εποχής, πρόσφατα αναγνωρίστηκαν και για τη
λογοτεχνική τους αξία και την επιδέξια χρήση της σουηδικής γλώσσας, τοποθετώντας
τον Λίνεους στην πρώτη γραμμή των Σουηδών συγγραφέων του 18ου αιώνα.
Όταν δεν βρισκόταν σε ταξίδι, ο
Λίνεους εργαζόταν στις ταξινομήσεις του, επεκτείνοντάς τες στο ζωικό βασίλειο
και στα ορυκτά. Το τελευταίο ίσως ακούγεται κάπως περίεργο, αλλά δεν υπήρχε
ακόμη η θεωρία της εξέλιξης και ο Λίνεους προσπαθούσε να βρει ένα βολικό τρόπο
να κατηγοριοποιήσει τα στοιχεία του φυσικού κόσμου. Το 1757, ο Σουηδός βασιλιάς,
Άντολφ Φρέντρικ, του απένειμε τίτλο ευγενείας και ο Λίνεους πήρε το επώνυμο
von Linn?. Ο Λίνεους συνέχισε να διδάσκει
και να γράφει. Η φήμη του είχε εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο και
αλληλογραφούσε με πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους. Κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής
του, ταλαιπωρήθηκε με προβλήματα υγείας. Το πρώτο εγκεφαλικό, το 1774,
ακολούθησε ένα δεύτερο, δύο χρόνια αργότερα, αφήνοντάς τον παράλυτο από τη δεξιά
πλευρά. Πέθανε τον Ιανουάριο του 1778 στην Ουψάλα, κατά τη διάρκεια λειτουργίας
στη Μητρόπολη της Ουψάλα. Ο Γάλλος φιλόσοφος Ζαν-Ζακ Ρουσό
έστειλε το εξής μήνυμα: «Πείτε του ότι δεν γνωρίζω σπουδαιότερο άνθρωπο στη Γη».
Ο Γκαίτε έγραψε: «Εξαιρώντας τον Σαίξπηρ και τον Σπινόζα, δεν ξέρω κανέναν άλλο
μεταξύ αυτών που δεν ζουν πια που να με έχει επηρεάσει περισσότερο», ενώ ο
Σουηδός συγγραφέας Αύγουστος Στρίντμπεργκ σημείωσε: «Ο Λίνεους ήταν στην
πραγματικότητα ένας ποιητής που έτυχε να γίνει
φυσιοδίφης». |
ΒΑΣΙΚΟ ΜΕΝΟΥ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ
ΠΟΥ ΘΑ ΜΑΣ ΒΡΕΙΤΕ
Αργυρούπολη